| Nó là gì?
Hội chứng ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ (obstructive sleep apnoea syndrome – OSAS) mô tả tình trạng có nhiều lần ngưng thở trong lúc ngủ. Hội chứng ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ là một rối loạn thường gặp và tác động đến khoảng 4% dân số.
Nguyên nhân là gì?
Ngưng thở lúc ngủ xảy ra khi các cơ ở vòm khẩu mềm (soft palate), lưỡi gà (uvula – là phần kéo dài của vòm khẩu mềm, treo từ vòm miệng xuống phía lưỡi), lưỡi và hai amiđan dãn ra trong lúc ngủ, làm hẹp các đường thở đến mức chúng đóng lại. Điều này làm hô hấp gián đoạn trong một thời gian ngắn, cắt nguồn cung cấp oxy cho cơ thể và ngưng thải khí carbonic. Do vậy, não bộ đánh thức bạn một lúc, mở lại đường thở và tái khởi động hô hấp. Điều này xảy ra nhiều lần trong đêm ở người bị ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ và khiến không thể ngủ ngon.
Dấu hiệu và triệu chứng là gì?
Nhiều người bị ngưng thở lúc ngủ. Tuy nhiên, để chẩn đoán xác định hội chứng ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ cần có một số triệu chứng vào ban ngày và vào ban đêm.
Vào ban ngày, triệu chứng chính là buồn ngủ ban ngày quá mức. Các triệu chứng khác vào ban ngày có liên quan đến giấc ngủ không yên, buồn ngủ ban ngày quá mức và gồm có mệt mỏi, mất trí nhớ nhẹ, khó tập trung suy nghĩ, chất lượng hoạt động tại sở làm hoặc tại trường kém, nhức đầu và/hoặc cảm thấy không khỏe khoắn vào buổi sáng, ợ nóng và cảm thấy trầm cảm.
Vào ban đêm, ngáy thường gặp ở bệnh nhân bị hội chứng ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ, bởi vì ngáy cũng do hẹp đường thở. Vợ/chồng bạn có thể chứng kiến thỉnh thoảng bạn ngưng thở và nói cho bạn biết. Bạn cũng có thể thức dậy đôi lần, cảm thấy như bị nghẹt thở. Nhiều bệnh nhân ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ bị mất ngủ. Mất ngủ không là khó vào giấc ngủ, mà là giấc ngủ thường xuyên bị quấy rối. Các triệu chứng về đêm khác gồm có ướt khăn trải giường, đổ mồ hôi và giảm ham muốn tình dục hoặc bất lực.
Chẩn đoán cách nào?
Đa ký giấc ngủ (phương pháp ghi lại các số đo cơ thể trong lúc ngủ) được dùng để chẩn đoán hội chứng ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ. Đa ký giấc ngủ thường được tiến hành trong một phòng thử nghiệm giấc ngủ, cung cấp chi tiết về các yếu tố như độ dài và chất lượng giấc ngủ, hô hấp, vị trí của cơ thể và nhịp tim.
Do thường phải xếp hàng lâu chờ phòng thử nghiệm giấc ngủ, có các cách khác để chẩn đoán hội chứng ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ, bao gồm oxy dao động ký, đo số lượng oxy trong máu mọi lúc. Các số đo có thể lấy qua đêm và có thể tiến hành tại nhà. Có thể đo bằng các phương pháp đơn giản và không xâm lấn (thí dụ như máy đo kẹp vào ngón tay trỏ).
Có thể làm được gì?
Hội chứng ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ bản thân nó không phải là tình trạng đe dọa tính mạng, nhưng nó có thể ảnh hưởng đến tim, bởi vì tim phải làm việc nặng nhọc hơn khi cơ thể thiếu oxy. Điều này dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng như suy tim.
Hội chứng ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ rõ ràng có tác động lớn lên chất lượng cuộc sống của bạn, nhưng nó được xử lý dễ dàng và có một số cách tự chăm sóc, cũng như một số điều trị mà bác sĩ có thể đề nghị với bạn.
Cách tự chăm sóc
Giảm cân có nhiều lợi ích rõ ràng đối với hội chứng ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ và có thể dẫn đến sự cải thiện hoặc biến mất của các vấn đề hô hấp liên quan đến giấc ngủ. Giảm cân có thể đạt được bằng cách thay đổi thực đơn và bằng cách thể dục đều đặn.
Ngáy thường to hơn khi ngủ nằm ngữa. Tương tự, bệnh nhân bị hội chứng ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ ngưng thở nhiều lần hơn ở tư thế này. Bệnh nhân nên cố gắng ngủ nằm nghiêng hoặc ở các tư thế khác.
Bệnh nhân ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ nên giảm uống rượu hoặc ngưng uống rượu hoàn toàn, nhất là trước khi ngủ.
Điều trị
Bác sĩ có thể khuyên bạn điều trị qua đêm trong lúc bạn ngủ. Điều trị có thể bằng áp suất đường thở dương liên tục (continuous positive airway pressure – CPAP), ép không khí vào để đường thở không đóng lại. Điều trị này cần kéo dài trong nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm, và một số người có thể rất khó khăn khi ngủ với mặt nạ. Tuy nhiên, nó là một dạng điều trị rất hữu hiệu đối với hầu hết bệnh nhân.
Dụng cụ miệng có thể được sử dụng trong điều trị hội chứng ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ, giúp mở rộng các đường thở, chúng được chế tạo phù hợp với họng của bạn. Điều trị này không hữu hiệu bằng áp suất đường thở dương liên tục, nhưng thường dễ chịu hơn. Tuy nhiên, tác dụng phụ của điều trị này gồm có tiết nước bọt quá nhiều và khó chịu sau khi tháo gỡ dụng cụ vào buổi sáng.
Phẫu thuật có thể được khuyến cáo nếu thay đổi lối sống và các điều trị khác không hữu hiệu đối với hội chứng ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ. Phẫu thuật cũng có thể được khuyến cáo để di dời xương hàm dưới về phía trước và mở rộng đường thở trong những trường hợp xương hàm dưới bị biến dạng. Tạo hình lưỡi gà – vòm khẩu – họng (uvulopalatopharyngoplasty) là phẫu thuật cắt bỏ một phần vòm khẩu mềm và hai amiđan để mở rộng đường thở và làm giảm nguy cơ bị đóng. Thủ thuật này được tiến hành khi gây mê và chỉ hiệu quả 30 – 50%. Nếu thủ thuật này không thành công, khả năng sử dụng áp suất đường thở dương liên tục (CPAP) về sau bị giảm xuống.
Hội chứng ngưng thở nghẽn tắc lúc ngủ là một rối loạn thường gặp, ảnh hưởng nặng nề lên sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bạn. Tuy nhiên, bệnh này dễ điều trị và hầu hết các bệnh nhân sẽ cải thiện chất lượng cuộc sống một cách ngoạn mục. |
HÓA CHẤT
